Ladaki bahin apatr yadi महाराष्ट्र राज्याच्या माजी मुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे यांनी गेल्या वर्षी १ जुलैपासून ‘लाडकी बहीण योजना’ सुरू केली. या महत्त्वाकांक्षी योजनेंतर्गत राज्यातील सुमारे २.७४ कोटी महिलांना दरमहा १,५०० रुपये आर्थिक मदत देण्याचे उद्दिष्ट ठेवण्यात आले होते. राज्यातील आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल महिलांना सक्षम करण्याच्या हेतूने ही योजना आखण्यात आली आहे. मात्र आता या योजनेसंदर्भात नवीन माहिती समोर येत आहे, जी योजनेच्या लाभार्थींसाठी महत्त्वपूर्ण ठरू शकते.
योजनेची मूळ पात्रता
लाडकी बहीण योजनेचा लाभ घेण्यासाठी काही निकष ठरवण्यात आले होते:
- लाभार्थी महिला महाराष्ट्र राज्याची रहिवासी असावी.
- लाभार्थी महिलेचे वय १८ ते ६० वर्षे असावे.
- कुटुंबाचे वार्षिक उत्पन्न २.५ लाख रुपयांपेक्षा कमी असावे.
- एका कुटुंबातील केवळ एकाच महिलेला या योजनेचा लाभ मिळू शकतो.
- लाभार्थी महिला विवाहित, अविवाहित, विधवा, घटस्फोटित किंवा परित्यक्ता असू शकते.
आयकर विभागाचा असहकार आणि पडताळणी प्रक्रियेत अडथळे
आता समोर आलेल्या माहितीनुसार, आयकर विभागाने लाडकी बहीण योजनेला असहकार दर्शवला आहे. महिला व बालविकास विभागाने सुमारे २.६३ कोटी लाभार्थी महिलांची माहिती तपासणीसाठी आयकर विभागाकडे पाठवली होती. ही माहिती विशेषतः महिलांच्या कुटुंबाच्या वार्षिक उत्पन्नाशी संबंधित होती, जी योजनेच्या पात्रतेच्या महत्त्वाच्या निकषांपैकी एक आहे.
परंतु, गेल्या दोन महिन्यांपासून आयकर विभागाने कोणतीही प्रतिक्रिया दिलेली नाही. त्यामुळे लाडकी बहीण योजनेच्या अर्जांची पडताळणी रखडली आहे. सूत्रांकडून मिळालेल्या माहितीनुसार, या असहकारामुळे योजनेच्या अंमलबजावणीत अडथळे निर्माण होत आहेत.
पडताळणी प्रक्रियेचे वैशिष्ट्य आणि अडचणी
लाडकी बहीण योजनेच्या अर्जांची पडताळणी प्रक्रिया अनेक स्तरांवर सुरू आहे:
चारचाकी वाहनांचे मालक
या योजनेंतर्गत ज्या लाभार्थी महिलांच्या कुटुंबात चारचाकी वाहन आहे, त्यांच्या पात्रतेची विशेष तपासणी अंगणवाडी सेविकांमार्फत करण्यात येत आहे. यासाठी परिवहन विभागाची मदत घेण्यात आली आहे. अनेक प्रकरणांमध्ये, चारचाकी वाहनाचे मालक असल्याचे आढळल्यास महिला अपात्र ठरू शकतात, कारण हे उच्च उत्पन्न गटाचे निर्देशक मानले जाते.
आयकर विभागाकडून उत्पन्नाची पडताळणी
योजनेच्या नियमांनुसार, ज्या कुटुंबाचे वार्षिक उत्पन्न २.५ लाख रुपयांपेक्षा जास्त आहे, त्या कुटुंबातील महिला या योजनेसाठी अपात्र ठरतात. मात्र, आयकर विभागाकडून माहिती न मिळाल्यामुळे उत्पन्नाची पडताळणी करणे कठीण झाले आहे.
अपात्र ठरू शकणाऱ्या लाभार्थींची यादी
सूत्रांकडून मिळालेल्या माहितीनुसार, लाडकी बहीण योजनेतील काही लाभार्थी पुढील कारणांमुळे अपात्र ठरू शकतात:
- उत्पन्न मर्यादेचे उल्लंघन: ज्या महिलांच्या कुटुंबाचे वार्षिक उत्पन्न २.५ लाख रुपयांपेक्षा जास्त आहे.
- चुकीची माहिती: अर्ज भरताना चुकीची माहिती देणाऱ्या महिला.
- एकापेक्षा जास्त लाभार्थी: एकाच कुटुंबातून एकापेक्षा जास्त महिलांनी योजनेचा लाभ घेतला असल्यास.
- चारचाकी वाहनांचे मालक: ज्या महिलांच्या कुटुंबात चारचाकी वाहन आहे.
- अन्य सरकारी योजनांचा लाभ: काही विशिष्ट सरकारी योजनांचा लाभ घेणाऱ्या महिला, ज्यांचा उल्लेख पात्रता निकषांमध्ये केला आहे.
महिला व बालविकास विभागाची भूमिका
महिला व बालविकास विभागाने आयकर विभागाला दोन महिन्यांपूर्वी औपचारिक पत्र पाठवून लाभार्थी महिलांच्या कुटुंबाच्या उत्पन्नाबाबत माहिती मागितली होती. विभागाच्या अधिकाऱ्यांनी वारंवार पाठपुरावा करूनही, आयकर विभागाकडून प्रतिसाद मिळालेला नाही.
विभागाच्या वरिष्ठ अधिकाऱ्याने, नाव न छापण्याच्या अटीवर, सांगितले की, “आयकर विभागाच्या माहितीशिवाय पडताळणी प्रक्रिया पूर्ण होऊ शकत नाही. आम्ही अन्य मार्गांचाही विचार करत आहोत, परंतु आयकर विभागाकडील माहिती सर्वात अधिकृत आणि विश्वसनीय असेल.”
विधानसभा निवडणुकीपूर्वी केलेले अर्ज
याबाबत आणखी एक महत्त्वाचा मुद्दा असा की, बहुतांश महिलांनी विधानसभा निवडणुकीच्या आधी या योजनेसाठी अर्ज केले होते. काही महिलांनी निकष डावलून लाभ घेतल्याची शक्यता व्यक्त केली जात आहे. त्यामुळेच फेरतपासणीची आवश्यकता निर्माण झाली आहे.
सूत्रांकडून मिळालेल्या माहितीनुसार, लवकरच अर्जांची पडताळणी पूर्ण करण्यासाठी वैकल्पिक मार्ग शोधले जात आहेत. महिला व बालविकास विभाग आयकर विभागासोबत उच्च स्तरावर बैठका घेऊन समस्या सोडवण्याचा प्रयत्न करत आहे.
अर्जांची पडताळणी पूर्ण झाल्यानंतर, अपात्र ठरणाऱ्या महिलांना योजनेच्या लाभातून वगळण्यात येईल. मात्र, पात्र लाभार्थींना योजनेचा लाभ निर्विघ्नपणे मिळत राहील, असे सूत्रांनी स्पष्ट केले आहे.
विभागाचे अधिकारी म्हणाले, “पात्र लाभार्थींना कोणतीही चिंता करण्याची गरज नाही. फक्त ज्या महिलांनी नियमांचे उल्लंघन केले आहे, त्यांनाच योजनेतून वगळण्यात येईल. आमचे उद्दिष्ट योजनेचा लाभ खरोखर गरजू महिलांपर्यंत पोहोचवणे हे आहे.”
लाभार्थींनी काय करावे?
ज्या महिलांनी लाडकी बहीण योजनेसाठी अर्ज केला आहे, त्यांनी काही बाबी लक्षात ठेवाव्यात:
Also Read:
पुढील 24 तासात महाराष्ट्रात या भागात कोसळणार अवकाळी पाऊस Maharashtra Weather Updates Today
- योजनेच्या अधिकृत वेबसाइटवर आपल्या अर्जाचे स्थिती तपासावे.
- स्थानिक अंगणवाडी सेविका किंवा महिला व बालविकास विभागाच्या कार्यालयात संपर्क साधावा.
- आपल्या उत्पन्नासंबंधी सर्व आवश्यक कागदपत्रे तयार ठेवावीत.
- योजनेच्या नियमांचे पालन करावे आणि केवळ पात्र असल्यासच लाभ स्वीकारावा.
लाडकी बहीण योजना महाराष्ट्रातील महिलांसाठी एक महत्त्वाकांक्षी योजना आहे. मात्र, योजनेच्या यशस्वी अंमलबजावणीसाठी पारदर्शक आणि कार्यक्षम पडताळणी प्रक्रिया आवश्यक आहे. आयकर विभागाच्या असहकारामुळे सध्या अडचणी येत असल्या तरी, सरकार वैकल्पिक मार्ग शोधून योजनेची प्रभावी अंमलबजावणी सुनिश्चित करण्याचा प्रयत्न करत आहे.
महिला सबलीकरणाच्या दिशेने उचललेले हे महत्त्वपूर्ण पाऊल आहे. योग्य निकषांनुसार पात्र महिलांना या योजनेचा लाभ मिळणे, हे योजनेच्या मूळ उद्देशांशी सुसंगत असेल. पात्र लाभार्थींनी घाबरण्याची गरज नाही, परंतु अपात्र लाभार्थींना योजनेतून वगळण्याची प्रक्रिया सुरू होणार आहे, याची नोंद घ्यावी.
